Descripcion
Hierbas anuales o bienales, a veces perennes, caulescentes o acaules, de 5-80 cm de long., con abundantes tricomas glandulares y/o no glandulares. Tallos erectos o procumbentes o decumbentes. Láminas pinnatisectas o bipinnatisectas; folíolos sésiles e incisos; estípulas blanquecino-ocráceas, de 3-10 mm, glabrescentes o muy pilosas. Brácteas soldadas en su mitad basal formando un involucro. Sépalos de 3-7 mm, su mucrón con 2 largas cerdas. Pétalos azulados, lilacinos, granates o solferinos, uña pilosa. Nectarios purpúreos. Filamentos edentados, estaminodios glabros. Mericarpos de color castaño claro, de 4-6 mm, con fóveas y surcos eglandulosos, rostro de 25-40 mm. Semillas de 2,3-2,7 ×0,5-0,8 mm. Cotiledones 3-pinnatisectos, la pinna mayor indivisa.
Distribucion y Habitat
Especie europea adventicia en América. Está muy difundida como maleza, tanto en campos vírgenes como en suelos modificados y cultivos diversos. En Argentina fue recolectada en un amplio rango altitudinal (300-4000 m.s.m.), en casi todas las provincias (Jujuy, Salta, Catamarca, Tucumán, San Juan, La Rioja, Córdoba, Mendoza, San Luis, La Pampa, Buenos Aires, Distrito Federal, Neuquén, Río Negro, Chubut y Santa Cruz).
Sinónimos
Erodium Erodium cicutarium (L.) L'Hér. ex Aiton
-
Geranium cicutarium L.
Sp. Pl. 2: 680. 1753
Erodium cicutarium (L.) L'Hér. ex Aiton var. arenicola (Steud.) Speg.
Revista Fac. Agron. Univ. Nac. La Plata. 3: 500. 1897
Erodium cicutarium (L.) L'Hér. ex Aiton var. triviale (Jord.) Trautv.
Trudy Imp. S.-Peterburgsk. Bot. Sada 4: 122. 1876
Erodium cicutarium (L.) L'Hér. ex Aiton f. chaerophyllum (Cav.) DC.
chaerophyllum
Prodr. 1: 646. 1824
Erodium cicutarium (L.) L'Hér. ex Aiton f. hirsutum (Jord.) Brumh.
hirsutum
: 7.
Erodium chaerophyllum (Cav.) Steud.
Nomencl. Bot. 32: 314. 1821
Geranium chaerophyllum Cav.
Diss. : 226. 1787
Erodium triviale Jord.
Mém. Acad. Sci. Lyon, Sect. Sci. 1: 255. 1851
Geranium arenicola
Flora 39(28): 439. 1856
Bibliografía
Ejemplares de referencia
Colector | N° Colect. | Especie | Departamento | Provincia | Imagen |
---|---|---|---|---|---|
|
19 | Zapala | Neuquén |
![]() |
|
|
143 | Santa María | Catamarca |
![]() |
|
|
272 | Las Heras | Mendoza |
![]() |
|
|
370 | Colón | Córdoba |
![]() |
|
|
376 | Colón | Córdoba |
![]() |
|
|
1006 | Santa María | Córdoba |
![]() |
|
|
-1 | 882 | Escalante | Chubut |
![]() |
|
6 | Colón | Córdoba |
![]() |
|
|
14 | Cachi | Salta |
![]() |
|
|
35 | San Alberto | Córdoba |
![]() |
|
|
47 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
49 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
56 | San Alberto | Córdoba |
![]() |
|
|
267 | Tafí | Tucumán |
![]() |
|
|
268 | Tafí | Tucumán |
![]() |
|
|
1361 | Humahuaca | Jujuy |
![]() |
|
|
3187 | Famatina | La Rioja |
![]() |
|
|
28 | Iglesia | San Juan |
![]() |
|
|
42 | Río Negro |
![]() |
||
|
45 | Río Negro |
![]() |
||
|
46 | Patagones | Buenos Aires |
![]() |
|
|
207 | Deseado | Santa Cruz |
![]() |
|
|
233 | Deseado | Santa Cruz |
![]() |
|
|
399 | Cruz del Eje | Córdoba |
![]() |
|
|
-1 | Capital | La Pampa |
![]() |
|
|
313 | General Roca | Córdoba |
![]() |
|
|
734 | Río Cuarto | Córdoba |
![]() |
|
|
1360 | Tercero Arriba | Córdoba |
![]() |
|
|
1860 | Cushamen | Chubut | ||
|
1860 | Cushamen | Chubut | ||
|
1860 | Cushamen | Chubut | ||
|
917 | Chamical | La Rioja |
![]() |
|
|
17604 | Cachi | Salta |
![]() |
|
|
18468 | Carlos Casares | Buenos Aires | ||
|
22598 | Colón | Entre Ríos | ||
|
30495 | Tilcara | Jujuy |
![]() |
|
|
7992 | Pellegrini | Buenos Aires |
![]() |
|
|
31090 | Iglesia | San Juan |
![]() |
|
|
99 | Coronel Pringles | San Luis |
![]() |
|
|
1350 | Coronel Pringles | San Luis |
![]() |
|
|
1361 | Coronel Pringles | San Luis |
![]() |
|
|
1436 | San Alberto | Córdoba |
![]() |
|
|
2349 | Ullum | San Juan |
![]() |
|
|
2830 | Potosí |
![]() |
||
|
11417 | Santa Catalina | Jujuy |
![]() |
|
|
-1 | Luján de Cuyo | Mendoza |
![]() |
|
|
10 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
2009 | Tafí | Tucumán |
![]() |
|
|
2177 | Luján de Cuyo | Mendoza |
![]() |
|
|
3477 | Collón Curá | Neuquén |
![]() |
|
|
3571 | Escalante | Chubut |
![]() |
|
|
3704 | Güer Aike | Santa Cruz |
![]() |
|
|
74 | Calingasta | San Juan |
![]() |
|
|
176 | Biedma | Chubut |
![]() |
|
|
2233 | Tunuyán | Mendoza |
![]() |
|
|
2291 | Tupungato | Mendoza | ||
|
2291 | Tupungato | Mendoza | ||
|
536 | Pocho | Córdoba |
![]() |
|
|
547 | Cruz del Eje | Córdoba |
![]() |
|
|
1086 | Malargüe | Mendoza |
![]() |
|
|
86 | Calingasta | San Juan |
![]() |
|
|
-1 | General Pueyrredón | Buenos Aires |
![]() |
|
|
2991 | Mendoza |
![]() |
||
|
63 | Lago Argentino | Santa Cruz |
![]() |
|
|
537 | Lago Argentino | Santa Cruz |
![]() |
|
|
26 | Colón | Córdoba |
![]() |
|
|
71 | Chilecito | La Rioja |
![]() |
|
|
297 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
538 | Famatina | La Rioja |
![]() |
|
|
609 | CORD 74712 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
87 | a | Chubut |
![]() |
|
|
148 | CORD 74711 | Córdoba |
![]() |
|
|
164 | CORD 74710 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
263 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
3789 | Balcarce | Buenos Aires |
![]() |
|
|
3895 | Balcarce | Buenos Aires |
![]() |
|
|
5171 | Capital | La Rioja |
![]() |
|
|
6361 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
6376 | San Alberto | Córdoba |
![]() |
|
|
6897 | Colón | Córdoba |
![]() |
|
|
7490 | Pocho | Córdoba |
![]() |
|
|
7698 | Colón | Córdoba |
![]() |
|
|
7765 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
8638 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
9297 | General Pedernera | San Luis |
![]() |
|
|
9408 | Presidente Roque Saenz Peña | Córdoba |
![]() |
|
|
9673 | Calamuchita | Córdoba |
![]() |
|
|
9946 | Calamuchita | Córdoba |
![]() |
|
|
11204 | Unión | Córdoba |
![]() |
|
|
11984 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
12725 | Marcos Juárez | Córdoba |
![]() |
|
|
12803 | Presidente Roque Saenz Peña | Córdoba |
![]() |
|
|
13023 | Las Heras | Mendoza |
![]() |
|
|
13171 | General Pedernera | San Luis |
![]() |
|
|
15989 | General Pedernera | San Luis |
![]() |
|
|
16043 | Gobernador Dupuy | San Luis |
![]() |
|
|
18271 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
21679 | Ambato | Catamarca |
![]() |
|
|
24081 | 1/2 | Coronel Felipe Varela | La Rioja |
![]() |
|
24575 | Iglesia | San Juan |
![]() |
|
|
24744 | La Poma | Salta |
![]() |
|
|
446 | Conesa | Río Negro |
![]() |
|
|
578 | Tornquist | Buenos Aires |
![]() |
|
|
1318 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
1421 | San Alberto | Córdoba |
![]() |
|
|
1860 | Famatina | La Rioja |
![]() |
|
|
2118 | General Belgrano | La Rioja |
![]() |
|
|
189 | Futaleufú | Chubut |
![]() |
|
|
1203 | Andalgalá | Catamarca |
![]() |
|
|
13414 | Eldorado | Misiones |
![]() |
|
|
86 | Río Senguerr | Chubut |
![]() |
|
|
239 | Río Senguerr | Chubut |
![]() |
|
|
6466 | Calamuchita | Córdoba |
![]() |
|
|
2957 | Santa María | Córdoba |
![]() |
|
|
3398 | Las Heras | Mendoza |
![]() |
|
|
9311 | a | Mendoza |
![]() |
|
|
9388 | Las Heras | Mendoza |
![]() |
|
|
10920 | Tupungato | Mendoza |
![]() |
|
|
13532 | Famatina | La Rioja |
![]() |
|
|
270 | CORD 74713 | San Justo | Córdoba |
![]() |
|
273 | Uruguay | Entre Ríos |
![]() |
|
|
5 | Iglesia | San Juan |
![]() |
|
|
5061 | San Alberto | Córdoba |
![]() |
|
|
5219 | San Alberto | Córdoba |
![]() |
|
|
316 | Elqui | Coquimbo |
![]() |
|
|
805 | Valle Grande | Jujuy |
![]() |
|
|
2419 | Humahuaca | Jujuy |
![]() |
|
|
2660 | Santa Catalina | Jujuy |
![]() |
|
|
-1 | Florentino Ameghino | Chubut |
![]() |
|
|
8157 | Iglesia | San Juan |
![]() |
|
|
1008 | Salta |
![]() |
||
|
4443 | Chicoana | Salta |
![]() |
|
|
1796 | Avellaneda | Río Negro |
![]() |
|
|
13270 | 25 de Mayo | Río Negro |
![]() |
|
|
7223 | Zapala | Neuquén |
![]() |
|
|
8408 | Coronel Pringles | San Luis |
![]() |
|
|
805 | Patagones | Buenos Aires |
![]() |
|
|
1223 | Biedma | Chubut |
![]() |
|
|
1324 | San Antonio | Río Negro |
![]() |
|
|
1412 | Río Negro |
![]() |
||
|
1483 | San Antonio | Río Negro |
![]() |
|
|
1506 | Biedma | Chubut |
![]() |
|
|
1560 | Río Negro |
![]() |
||
|
1617 | San Antonio | Río Negro |
![]() |
|
|
92 | Córdoba |
![]() |
||
|
203 | Córdoba |
![]() |
||
|
6628 | b | Paysandú |
![]() |
|
|
21283 | Cachi | Salta |
![]() |
|
|
22271 | Mar Chiquita | Buenos Aires |
![]() |
|
|
63 | Iglesia | San Juan |
![]() |
|
|
235 | Luján de Cuyo | Mendoza |
![]() |
|
|
1515 | Capital | Mendoza |
![]() |
|
|
2730 | Capital | La Pampa |
![]() |
|
|
433 | Junín | San Luis |
![]() |
|
|
57 | Belén | Catamarca |
![]() |
|
|
101 | Andalgalá | Catamarca |
![]() |
|
|
340 | Catamarca |
![]() |
||
|
341 | Andalgalá | Catamarca |
![]() |
|
|
22539 | Humahuaca | Jujuy |
![]() |
|
|
24 | Villarino | Buenos Aires |
![]() |
|
|
8181 | Luján de Cuyo | Mendoza |
![]() |
|
|
592 | Yavi | Jujuy |
![]() |
|
|
-1 | CORD 50551 | Capital | Córdoba |
![]() |
|
-1 | s.n. | Capital | Córdoba |
![]() |
|
49 | Capital | Córdoba |
![]() |
|
|
323 | Capital | Córdoba |
![]() |
|
|
3349 | Capital | Córdoba |
![]() |
|
|
3860 | Capital | Córdoba |
![]() |
|
|
4014 | Capital | Córdoba |
![]() |
|
|
5585 | Capital | Córdoba |
![]() |
|
|
7449 | Calamuchita | Córdoba |
![]() |
|
|
9503 | Río Primero | Córdoba |
![]() |
|
|
9970 | Santa María | Córdoba |
![]() |
|
|
10420 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
10854 | San Alberto | Córdoba |
![]() |
|
|
12235 | CORD 76346 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
13606 | Río Primero | Córdoba |
![]() |
|
|
14227 | Chilecito | La Rioja |
![]() |
|
|
17377 | Coronel Suárez | Buenos Aires |
![]() |
|
|
19275 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
19397 | Río Cuarto | Córdoba |
![]() |
|
|
20348 | Río Primero | Córdoba |
![]() |
|
|
20573 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
20593 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
21012 | CORD 74518 | Cruz del Eje | Córdoba |
![]() |
|
21230 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
21258 | Cruz del Eje | Córdoba |
![]() |
|
|
22290 | Rawson | Chubut |
![]() |
|
|
23452 | Bariloche | Río Negro |
![]() |
|
|
1486 | Colón | Córdoba |
![]() |
|
|
1558 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
3229 | Punilla | Córdoba |
![]() |
|
|
3269 | Tafí | Tucumán |
![]() |
|
|
3547 | Tafí | Tucumán |
![]() |
|
|
3764 | General Belgrano | La Rioja |
![]() |
|
|
4060 | Florentino Ameghino | Chubut |
![]() |
|
|
650 | Antofagasta | Antofagasta |
![]() |
|
|
578 | Paso de Indios | Chubut |
![]() |
|
|
657 | Rawson | Chubut |
![]() |
|
|
661 | Biedma | Chubut |
![]() |
|
|
809 | Deseado | Santa Cruz |
![]() |
|
|
4454 | Picunches | Neuquén |
![]() |
|
|
495 | Tilcara | Jujuy |
![]() |
|
|
167 | Tehuelches | Chubut |
![]() |
|
|
9512 | Tafí | Tucumán |
![]() |
|
|
10656 | Yavi | Jujuy |
![]() |
|
|
10820 | Santa Victoria | Salta |
![]() |
|
|
11927 | Andalgalá | Catamarca | ||
|
11927 | Andalgalá | Catamarca | ||
|
13500 | Humahuaca | Jujuy |
![]() |
|
|
16336 | Humahuaca | Jujuy | ||
|
16336 | Humahuaca | Jujuy |
Nombre Vulgar y Usos
Tipo y Observaciones
Material Tipo:
Observaciones: Esta especie es sumamente variable en cuanto al hábito, división de las hojas y pubescencia calicinal. Posee formas desde erectas hasta procumbentes, caulescentes o acaules con hojas arrosetadas; a veces, son hierbas muy reducidas. Las hojas pueden ser pinnatisectas o bipinnatisectas, con folíolos pinnatífidos a pinnatisectos. Por su parte, el cáliz es netamente eglandular o glandular, pero existen formas intermedias con ambos tipos de tricomas. El gran polimorfismo que presenta E. cicutarium ha conducido a realizar estudios experimentales tendientes a lograr una clasificación natural de esta especie, cuyos resultados hasta la fecha son infructuosos. Constituye un excelente forraje invernal para vacunos y ovinos, pero en los equinos afecta seriamente a sus órganos
genitales, cuando éstos lo consumen en exceso. Se emplea también en medicina popular en infusiones, como hemostática, astringente, etc.